İşte tarih tarih Sakarya yerel seçimleri

Derleme: Ekrem ÜrdüçKimler geldi kimler geçti
Sakaryalılar 1963 yılından beri demokrasinin işleyişi için sandık başına giderek vatandaşlık görevini yapıyor. Aramızdan ayrılan başkanlar, halen çok sevilen başkanlar, siyasi tartışmalar, darbe dönemlerinde seçimler ve partilerin seçim yarışları hepsini siz değeri okurlarımız için derledik. Sakarya’nın da bazı ilçelerinin belde olduğu o dönemlerden bugünlere kadar gelinen süreç.
 İşte tarih tarih Sakarya’nın seçimleri
17 Kasım 1963 Yerel SeçimleriTürkiye’deki yerel seçimlerde halk sandık başına giderek belediye başkanı, meclis üyeleri, il genel meclis üyeleri ve muhtarları seçti. Türkiye’de ilk kez 17 Kasım 1963’te sandık başına gitti. Bu seçimler ayrıca 1961 Anayasası’nın kabulünden sonra yapılan ilk yerel seçimdir. Yine belediye başkanlığı seçimleri ilk kez tek dereceli olarak gerçekleşti.  Yani, belediye başkanları doğrudan halk tarafından seçildi.
1960 darbesi öncesi
Bu yerel seçimlerden önce belediye başkanı seçilen meclis üyelerinin kendi aralarından birini belirlemesi yoluyla seçilmekteydi. Seçimlerin Türkiye genelindeki galibi ise, 1960 Darbesi sonrası dönemde kapatılan Demokrat Parti’nin oylarına talip olan Adalet Partisi (AP) olmuştur. Adalet Partisi; İzmir dahil 40 ilin belediye başkanlıklarını kazanmıştır. Onu Ankara ve İstanbul’un da aralarında bulunduğu 25 ilde kazanan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) izledi. Adıyaman’da Yeni Türkiye Partisi (YTP) adayı, Kırşehir’de de bağımsız aday seçimi kazandı. Adalet Partisi Genel Başkanlığını Ragıb Gümüşpala üstlendi.
Mustafa Vedat Önsal
17 Kasım 1963 Yerel Seçimleri’nde Adapazarı Belediyesi ile 5 ilçenin ve 9 beldenin belediye başkanı seçildi. 35 bin 956 seçmenin 133 sandıkta kullandığı oylar sonucunda Adalet Partisi’nden Mustafa Vedat Önsal 10 bin 705 oy ve yüzde 58.29’luk oy oranı ile başkan seçildi. CHP’den Hüseyin Vahdettin Er 4 bin 773 oy ve yüzde 25.99 oranla ikinci, Yeni Türkiye Partisi’nden Salih Sipahier bin 697 oy ve yüzde 9.24’le üçüncü, Millet Partisi’nden Mehmet Kırmızı bin 189 oy ve yüzde 6.47 ile beşinci oldu. 18 bin 364 oydan 4 bin 999’u geçersiz sayıldı.
Mustafa Vedat Önsal’ın Etibank genel müdürlüğüne atanması dolayısıyla boşalan Adapazarı belediye başkanlığı için seçimler 8 Mayıs 1966’da yeniden yapıldı. Seçimler sonucunda Arifiye’de Adalet Partisinin adayı Sefer Kubilay 478 oy, Büyüksöğütlü (Söğütlü)’de Adalet Partisinden Ahmet İr 491 oy, Erenler’de bağımsız aday Mustafa Fettahoğlu bin 577 oy, Serdivan’da Adalet Partisi Adayı Hüseyin Karabay bin 431 oy almıştı. Erenlerin bağımsız adayı Mustafa Fettahoğlu’nun aldığı oy oranı Türkiye genelinde çok konuşulmuştu.
İlçelere bakıldığında ise 3 bin 674 seçmeni bulunan Akyazı’da 11 sandıkta oy kullanıldı. 2 bin 599 oyun geçerli sayıldığı seçimde 345 oy geçersiz görüldü. Akyazı’da ipi Yeni Türkiye Partisi adayı Necati Temal 919 ola göğüslerken, Adalet Partisi’nden Ahmet Sarıçizmeli 843, CHP’den Barbaros Turgut Boztepe 806, Millet Partisinin adayı ise 31 oy alabildi. 
Geyve’de 2 bin 735 seçmen 8 sandık oy kullandı. Oyların bin 306’sı geçerli, 133’ü geçersiz sayıldı. Adalet Partisi Adayı Mehmet Balkan 771 oyla başkan olurken, CHP 287, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 120, bağımsız 93 ve Yeni Türkiye Partisi 35 oy alabildi. 
O yıl yapılan seçimlerde Geyve bağlı olan Alifuatpaşa Beldesinde Mehmet Ünal 232 oy, Pamukova’da Yeni Türkiye Partisi adayı Muharrem Çoğal 786 ve Taraklı Adalet Partisi adayı M.Nail Özyıldız 480 oy aldı.
Hendek’te 4 bin 868 seçmen 14 sandık oy kullanırken 3 bin 336 oy geçerli 648 oy geçersiz sayıldı. CHP’nin adayı Osman Yıldız bin 425 oyla başkan seçildi.
Karasu’da 2 bin 911 seçmen 9 sandıkta oy kullandı ve 2 b in 181 geçerli oya karşılık 214 oy geçersiz sayıldı. Karasu’da Adalet Partisinin adayı Sebahattin Arslan bin 304 oyla başkan seçildi. Karasu’nun beldesi Kocaali’de bağımsız aday Muzaffer Karan 675 oyla, Sinanoğlu’nda Adalet Partisinden Kemalettin Battal 277 oyla başkan seçildiler.
Sapanca’da 2 bin 859 seçmen 10 sandıkta oy kullandı ve bin 986 oy geçerli, 174 oy geçersiz sayıldı. Adalet Partisinden M.Asım Temren 782 oyla başkan seçildi.
 **
2 Haziran 1968 yerel seçimleri2 Haziran 1968 Yerel Seçimleri’nde Adapazarı Belediyesi ile 6 ilçenin ve 9 beldenin belediye başkanı seçildi.
Adapazarı’nda 42 bin 755 seçmen 145 sandıkta oy kullandı 17 bin 853 oy geçerli, 2 bin 266 oy geçersiz sayıldı. Adalet Partisinin adayı Selahattin Gürdrama 9 bin 552 oyla başkan seçilirken, Arifiye’de Adalet partisinden Sefer Kubilay 626, Erenler’de Şükrü Özalp 842, Serdivan’da Hüseyin Karabaş bin 832, Söğütlü’de Ahmet İr 456 oyla başkan seçildiler.
Akyazı’da 4 bin 544 seçmen 13 sandıkta oy kullandı, oyların 3 bin 164’ü geçerli 406’sı geçersiz sayıldı. CHP’den Turgut Boztepe bin 430 oyla başkan seçildi.
Geyve’de 2 bin 735 seçmen 8 sandıkta oy kullandı, toplamda bin 890 oydan 1337ü geçersiz sayıldı. Bağımsız Aday Sadık Bağcaz 999 oyla başkan seçildi. Geyve’nin beldeleri Alifuatpaşa’da Adalet Partisinden Mehmet Ünal 454, Pamukova’da Muharrem Çoğal 743 ve Taraklı’da Sadullah Zühtü Aydın 441 oyla başkan seçildi.
Hendek’te 5 bin 173 seçmen 15 sandıkta oyunu kullandı. 3 bin 782 geçerli 496 oy geçersiz sayıldı. CHP’nin adayı Zeki Cömert 2 bin 68 oyla başkan oldu.
Karasu’da 3 bin 438 seçmen 12 sandıkta oy verdi. Toplam 2 bin 460 oy geçerli, 239 oy geçersiz sayıldı. CHP’den Mustafa Birinci bin 326 oyla başkan seçildi. Karasu’nun beldeleri Kocaali’de Adalet Partisinden Ömer Ulusinan 926 oy, Sinanoğlu’nda CHP adayı Kemalettin Battal 473 oyla başkan oldu.
Kaynarca’da 582 seçmen 2 sandıkta oy kullandı. 474 oy geçerli, 32 oy geçersiz sayıldı. CHP adayı Ahmet Ferit Saner 24 oyla başkan seçildi.
Sapanca’da 3 bin 321 seçmen 11 sandıkta oy verdi. 2 bin 251 toplam oydan 256’sı geçersiz kabul edildi. Adalet Partisinden 753 oyla Mehmet Ali Balkaya başkan seçilirken, rakibi bağımsız aday Kemal Kılıç 746 oyda kaldı.
***
9 Aralık 1973 Yerel SeçimleriAdapazarı Belediyesi ile 6 ilçenin ve 17 beldenin belediye başkanı seçildi.
Adapazarı’nda 63 bin 84 seçmen 184 sandıkta oy kullandı. 23 bin 527 kullanılan oydan 2 bin 155’i geçersiz sayıldı. CHP’den Meziyet Sevim Sözer 10 bin 373 oyla başkan seçildi. Adalet Partisi adayı Behçet Deryaoğlu 9 bin 402 oy aldı. (1975’te belediye meclisindeki CHP grubuyla ters düşünce bu grubun verdiği gensoru önergesinin AP üyeleri tarafından da desteklenmesi sonucu Meziyet Sevim Sözer’in başkanlığı düşürüldü. Yeniden yapılan seçimlerde CHP’den Cemal Sakarya aday olurken seçimleri AP adayı Behçet Deryaoğlu kazandı.)
Adapazarı Beldelerinden Arifiye’de bağımsız aday Sefer Kubilay 994, Erenler’de bağımsız aday Mustafa Kemal Gündüz 886, Ferizli’de bağımsız aday Ahmet Dülger 328, Gölkent’te Adalet Partisi adayı Harun Şen 304, Serdivan Adayı Hüseyin Karabaş bin 327 ve Söğütlü’de Adalet Partisi Adayı Ahmet İr 620 oyla başkan seçildi. 
Akyazı’da 5 bin 419 seçmen 18 sandıkta oy kullandı. 3 bin 486 oydan 413’ü geçersiz sayıldı. Adalet Partisi adayı Ahmet Sarıçizmeli bin 337 oyla başkan seçildi.  Akyazı’nın beldeleri Karapürçek’te CHP adayı Ahmet Günal 195, Altındere’de Gençağa Koç 735 ve Kuzuluk’ta Demokratik Parti adayı Ali Bıyıklı 434 oyla başkan seçildi.
Geyve’de 3 bin 407 seçmen kurulan 10 sandıkta oy verdi. 2 bin 675 oydan 180 oy geçersiz sayıldı. Bağımsız aday Sadık Bağcaz bin 212 oyla başkan seçildi. Geyve’nin beldelerinden Alifuatpaşa’da bağımsız aday İdris Gür 891, Pamukova’da CHP’den Süleyman Uysal 593, Taraklı’da Adalet Partisi’nden Sadullah Aydın 553 oyla başkan seçildi. 
Hendek’te 6 bin 589 seçmen için 19 sandık kuruldu. 4 bin 184 oydan 504’ü geçersiz sayıldı. CHP adayı Zeki Cömert 2 bin 523 oyla başkan seçildi.
Karasu’da 3 bin 758 seçmen 13 sandıkta oy kullandı. 2 bin 615 oydan 280’i geçersiz kabul edildi. CHP adayı Mustafa Birinci bin 227 oyla başkan seçildi. Karasu beldelerinden Darıçayırında Adalet Partisi adayı Rahmi Başaran 269, Kocaali’de Ömer Ulusinan bin 68, Ortaköy (lahna) bağımsız adayı Mehmet Ali Tiryaki 506 ve Söğütlü’de Demokratik Parti adayı Bahattin Sadak 280 oyla başkan seçildiler.
Kaynarca’da 794 seçmen için 4 sandık kurulurken, 624 oy kullanıldı ve 54’ü geçersiz sayıldı. Adalet Partisi adayı Hüsnü Aydın 372 oyla başkan seçildi.
Sapanca’da 3 bin 870 seçmen için 12 sandık kuruldu. 2 bin 800 oydan 298’i geçersiz sayıldı. Adalet Partisi adayı Mehmet Ali Balkaya bin 242 oyla başkan seçildi. Sapanca Beldesi Kırkpınar’da Adalet Partisinin adayı Mustafa Albaş 242 oyla başkan seçilerek göreve geldi.
(Devam edecek)
Kaynak: Sakarya yerel ve Türkiye ulusal gazeteleri/İnternet Ansiklopedisi
**