Kiracı ve ev sahiplerine uyarı: Kira tutarı bu rakamdan fazla olan acilen başvurmalı

Gelir İdaresi Başkanlığı, kira geliri potansiyeline sahip 4.5 milyon konutu incelemeye aldı.
Kira geliri 21 bin TL ve üzerinde olanların 1 Nisan’a kadar beyanname vermeleri ve ilk taksit ödemelerini yapmaları gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kira gelirlerinin mart ayında doğru beyan edilmesini sağlamak amacıyla gayrimenkul sahiplerinin mercek altına alındığını belirterek, “Tapu ve nüfus verilerinin incelenmesi sonucunda, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konut analiz ediliyor. Kiralık olarak kullanıldığı tespit edilen adreslerde fiili tespitler yapılacak” dedi.
Öte yandan bazı ev sahipleri kiralarını banka üzerinden değil de elden talep edebiliyor veya banka ödemelerinde açıklama kısmına ‘kira ödemesi’ yazılmasını istemeyebiliyor. Bu tür durumlarda kiracılar ne yapmalı? İş yeri kiralarında 150 bin TL, konut kiralarında ise 21 bin TL detayı ne?
Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, ayrıca aylık 10 bin TL ve 20 bin TL kira geliri olanı bir kişinin ne kadar vergi ödemesi gerektiğini de hesapladı.
İşte Özelmacıklı’nın açıklamaları:
“Gelir İdaresi Başkanlığı, 2023 yılı Aralık ayı verilerine göre ülkemizde yaklaşık 2 milyon 266 bin 450 faal kira geliri vergisi mükellefi bulunmaktadır. 2023 yılına ilişkin yıllık kira gelir vergisi beyannamesinin verilmesi ve 1. taksit ödemesinde ise süre 1 Nisan Pazartesi günü dolacak.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade edilmekte olup bu gelirler belirli koşullarda gelir vergisine tabi tutulmaktadır.
KONUTLARDA 21 BİN TL, İŞ YERLERİNDE İSE 150 BİN TL OLDUMükelleflerin 2023 yılında tahsil ettikleri kira bedeli konutlarda 21.000 TL, işyerlerinde ise 150.000 TL ve üzerinde ise 1 Nisan tarihine kadar beyannamelerini vermeleri ve ilk taksit ödemelerini yapmaları gerekiyor.
2023 yılı yeniden değerleme oranı yüzde 58,46 olarak açıklanmıştı. Buna göre 2024 gelirleri için de konutlarda istisna tutarı 33 bin liraya çıkmış olacak. İş yeri kira gelirleri olanlar için gayrimenkul sermaye iratlarının beyanında kullanılan sınır tutarı da 2024 gelirleri için 230 bin liraya çıkmış olacak.
Ancak bu tutarlar mart ayı beyannameleri için geçerli değil. Martta 2023 yılı oranları üzerinden değerlendirme yapılıyor. Yani konut kira geliri 21 bin TL’nin üstünde olan, iş yeri kira geliri 150 bin TL’nin üstünde olan beyanname vermek zorunda.
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre 2022 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde fertlerin %56,7’sinin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, %27,2’sinin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı %1,1 olurken kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %15,1 olarak gerçekleşti.
Bu rakamlar çerçevesinde kiracı sayısına baktığımızda 7 milyona yakın kiracı varken, beyanların 2.5 milyon seviyesine bile ulaşamadığını görüyoruz. Özellikle son 2 yıldaki kira artışları sonrası İstisna sınırına girebilecek konut sayısı da çok daha sınırlı kalacaktır.
Bu kapsamda özellikle 4.5 milyona yakın taşınmazın incelenecek olması önemli bir beyan eksikliğini de gidecektir.
Zaten son dönemde beyannameler Hazır Beyan Sistemi aracılığıyla internet ortamından verilebiliyor. Hatta Hazır Beyan mobil uygulaması aracılığıyla da cep telefonundan, e-Beyanname Sistemi ile elektronik ortamdan ve herhangi bir vergi dairesinden de verilebiliyor. Hazır Beyan Sisteminde, kira beyannamesi elektronik ortamda onaylandığı anda beyanname verilmiş sayıyor.
CEZAİ İŞLEM OLACAK MI?Konutlardan elde edilen kira gelirleri süresinde beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2023 yılı için belirlenen 21.000 TL’lik istisnadan yararlanılamayacaktır. Kira gelirinin beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin vergi dairesince tespit edilmesi halinde, vergi dairesi tarafından cezalı tarhiyat yapılır.
Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde, işyerlerinde miktar sınırlaması olmaksızın işyerini kiraya verenler ile kiracıların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini banka ve benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla gerçekleştirmeleri ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen belgelerle bu ödemeleri tevsik etmeleri zorunluluğu bulunmaktadır.
Söz konusu zorunluluklara uymayanlara, her bir işlem için Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’inci maddesinin o yıl için belirlenen miktarından az olmamak üzere işleme konu tutarın %5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu kapsamda kiracıların da ödemelerini bankadan yapma konusunda gerekli hassasiyeti göstermeleri gerekmektedir.
NE KADAR VERGİ ÖDER?Vergi ödemelerinde adaletin sağlanabilmesi için özellikle doğrudan ödenen vergi gelirlerindeki tahsilatın artırılması gerekmektedir. Ülkemizde de bu konuda oldukça eksiklikler bulunmaktadır.
Bir örnek üzerinden hesaplama yaparsak aylık tek gelir olarak 10 bin TL konut kira geliri elden eden bir mal sahibinin, götürü gider yöntemini seçmesi durumunda, yaklaşık 13.330 TL gelir vergisi, 467,20 TL damga vergisi ödemesi gerekmektedir.
Bu rakam aylık 20.000 TL seviyesine çıktığında ise yaklaşık 36.260 TL gelir vergisi ve aynı şekilde 467,20 TL damga vergisi ödemesi gerekmektedir.